Hành động hạ đặt giàn khoan Hải Dương-981 đồng thời huy động lực lượng lớn tàu và máy bay quân sự hung hăng đe dọa, tấn công các lực lượng chấp pháp và cả ngư dân VN của phía Trung Quốc (TQ) đang thể hiện rõ bản chất một cuộc xâm lược mới mà TQ nhắm vào VN.

Đây là quan điểm của cựu Đại sứ Nguyễn Khắc Huỳnh, (ảnh) nhà ngoại giao lão thành, nguyên thành viên đoàn đàm phán Hiệp định Paris 1973 trong cuộc trao đổi với Thanh Niên. Ông cho biết:

Những hành động ngang ngược, bất chấp đạo lý, pháp lý của TQ đã bị truyền thông và dư luận lên án rộng khắp. Phải thấy rằng đây là một mưu đồ xâm lấn và chiếm đóng lâu dài của TQ. Về bản chất vụ việc này cũng giống như những hành động dùng vũ lực tấn công, xâm phạm chủ quyền của VN ở Trường Sa năm 1988 và Hoàng Sa năm 1974. Đó là thực tế không thể diễn dịch theo cách khác.

Chủ trương nguy hiểm của chính quyền Trung Quốc

Bất chấp sự kiềm chế và các phản ứng ôn hòa của VN, sự leo thang của TQ ngày càng làm tình hình căng thẳng. Ông đánh giá như thế nào về mức độ nguy hiểm của vụ việc này?

Diễn biến của vụ việc trong thời gian qua đã phơi bày tính chất nguy hiểm tột cùng của nó. Có thể thấy rõ đây là một âm mưu được tính toán kỹ càng từ lâu của chính quyền TQ. Âm mưu ấy nhằm mục đích lâu dài là lấn chiếm biển Đông, biến vùng biển của VN thành vùng biển của TQ. Đồng thời dựa trên những khu vực mà TQ đã dùng vũ lực để chiếm đóng của VN như quần đảo Hoàng Sa, các bãi đá thuộc quần đảo Trường Sa cũng như bãi cạn Scarborough mà họ mới chiếm quyền kiểm soát từ tay Philippines để tiến tới kiểm soát khống chế hoàn toàn biển Đông, hiện thực hóa yêu sách “đường lưỡi bò” đầy tham vọng của mình.

Cần thấy thật đúng mức độ nghiêm trọng của nó vì đây không phải là mưu tính của riêng ngành dầu khí TQ mà là một chủ trương của chính quyền TQ. Đến nay lãnh đạo cấp cao của TQ vẫn còn lánh mặt chưa lên tiếng. Nếu không phải là một chủ trương của nhà nước tại sao lại dùng hải quân, không quân với lực lượng ngày càng tăng thêm, hành động càng lúc càng hung hăng hơn. Đó chỉ có thể là sự chỉ đạo của quyền lực nhà nước.

Ông đánh giá thế nào về phong trào phản đối lên án TQ trong nước cũng như ở nước ngoài hiện nay?

Nhân dân và nhà nước ta đã tỏ ý mạnh mẽ kiên quyết bảo vệ chủ quyền không khoan nhượng, kiên quyết dùng hình thức đấu tranh thích hợp. Trước hết là hành động tại thực địa của lực lượng cảnh sát biển, kiểm ngư, ngư dân VN rất anh hùng, kiên cường. Nhân dân cả nước ta lên tiếng rất mạnh mẽ, dư luận thế giới biểu thị ủng hộ ta rất rộng rãi, hỗ trợ sự nghiệp chính nghĩa của VN. Các cuộc biểu tình kiều bào ta ở nước ngoài đều lôi cuốn được nhân dân sở tại hình thành một khí thế quốc tế rất mạnh mẽ gây xúc động sâu sắc cho ta. Chính giới và nhà chức trách của rất nhiều quốc gia đã lên tiếng phê phán TQ.

Tôi rất chú ý tới việc chính giới và chính quyền Mỹ liên tục lên tiếng mạnh mẽ thời gian qua, các nước bạn bè của VN, ASEAN cũng như các quốc gia có liên quan đến biển Đông đều đồng tình với chính nghĩa của VN, lên án hành động phi pháp của TQ. TQ đã bị lên án nhiều lần nhưng có lẽ đây là lần bị lên án rộng khắp hơn cả. Thử hỏi TQ liệu còn giữ được niềm tin và quan hệ bình thường với nước nào ở châu Á.

Tôi đồng tình với dư luận cho rằng TQ bị cô lập hoàn toàn. Một việc làm manh động, vô đạo lý chống lại pháp lý và dư luận quốc tế như vậy bị lên án và cô lập là lẽ tất nhiên. Qua việc này TQ bị mất nhiều thứ nhưng tôi cho rằng cái mất lớn nhất là mất lòng tin và ảnh hưởng là lớn nhất.

Xâm lược là truyền thống của Trung Quốc

TQ hung hăng cậy thế nhưng không phải họ muốn làm gì thì làm. TQ có nhiều chỗ yếu: nội tình không yên, kinh tế suy yếu, vấn đề dân tộc phân hóa giàu nghèo trầm trọng, môi trường bị phá hoại nghiêm trọng. Nặng nề nhất là tình trạng bị lên án và cô lập hiện nay. Người dân TQ thông minh có hiểu biết không phải lúc nào cũng cam chịu các hành động sai trái của nhà cầm quyền

Là người nghiên cứu lịch sử ông nghĩ thế nào về sự kiện này gắn với chiều dài quan hệ lịch sử giữa VN và TQ?

Mỗi lần có quan hệ động chạm với TQ, tôi thường có thói quen đặt nó trong phạm trù lịch sử lâu dài. Nói gần là quan hệ giữa hai nước gọi là có chung chế độ xã hội chủ nghĩa. Nói xa là quan hệ hai nước từ khoảng thời gian hơn 1.000 năm trở lại đây.

Nhìn lại, từ khi nước VN thoát khỏi ách đô hộ của phương Bắc đến nay có triều đại TQ nào không gây hấn và xâm lược VN? Nhà Tống 2 lần, Nguyên Mông 3 lần, nhà Minh 2 lần, nhà Thanh 2 lần, triều đại Dân Quốc 2 lần. Gần đây nhất “triều đại” Trung Quốc xã hội chủ nghĩa đã có 4 lần trực diện xâm lược VN đó là các vụ: Hoàng Sa (1974), Chiến tranh biên giới phía bắc (1979-1989) và Trường Sa (1988). Đó là còn chưa tính đến việc TQ thông qua bàn tay Khmer Đỏ gây ra Chiến tranh biên giới Tây Nam (1978).

Từ lâu giới nghiên cứu trong nước và quốc tế đã rất quan tâm đến quan hệ TQ - VN. Đánh giá về sự kiện Hội nghị Geneve về Đông Dương (1954) nhà sử học nổi tiếng của Pháp François Joyaux đã biên soạn cuốn sách Trung Quốc và việc giải quyết cuộc chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất với nhiều đánh giá sắc sảo.

Trong cuốn sách xuất bản năm 1979 này, François Joyaux đã có một nhận định rất sâu sắc. Đại ý là “Thái độ của TQ tại Hội nghị Geneve kế thừa chính sách cổ truyền của TQ (đối với VN) dù dưới chế độ hoàng đế, cộng hòa hay xã hội chủ nghĩa".

Trước thái độ hung hăng bất chấp của TQ chúng ta cần có đối sách như thế nào?

Tình hình nghiêm trọng này đòi hỏi nhân dân ta, cấp lãnh đạo của ta phải tính toán, suy nghĩ rất kỹ càng để ứng phó với mưu đồ thâm sâu của TQ. Giàn khoan mà TQ hạ đặt ở vùng biển VN lần này là một cấu trúc lưu động, TQ có thể gây nguy cơ cho VN ở một nơi khác hoặc một nước khác.

Mục tiêu của ta là buộc TQ rút giàn khoan ra khỏi vùng biển VN. Ta phải kiên cường không khoan nhượng và phải sẵn sàng lâu dài. Cuộc đấu tranh của nhân dân ta phải diễn ra trên cả 4 mặt trận.

Trước hết là mặt trận tại chỗ của các lực lượng hải giám, kiểm ngư và ngư dân bám biển. Mặt trận thứ hai là toàn dân đoàn kết làm hậu thuẫn hùng hậu. Mặt trận thứ ba là ngành ngoại giao của VN trực tiếp đấu tranh với nhà cầm quyền TQ. Mặt trận thứ tư là tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân và dư luận thế giới.

Khi ta có chính nghĩa sẽ được phong trào nhân dân thế giới ủng hộ VN mạnh mẽ và rộng khắp. Ngày nay chúng ta cần cố gắng tạo thành một mặt trận nhân dân thế giới hùng hậu ủng hộ hỗ trợ chính nghĩa của ta.

TQ hung hăng cậy thế nhưng không phải họ muốn làm gì thì làm. TQ có nhiều chỗ yếu: nội tình không yên, kinh tế suy yếu, vấn đề dân tộc phân hóa giàu nghèo trầm trọng, môi trường bị phá hoại nghiêm trọng. Nặng nề nhất là tình trạng bị lên án và cô lập hiện nay. Người dân TQ thông minh có hiểu biết không phải lúc nào cũng cam chịu các hành động sai trái của nhà cầm quyền.

Nhân dân VN đã kinh qua hàng chục lần đụng đầu với TQ, đã có kinh nghiệm phát huy chính nghĩa dân tộc, biết vận dụng cương nhu lấy yếu thắng mạnh và luôn luôn chiến thắng.