Ngày nay, xe bus hai tầng đã là một phương tiện giao thông công cộng tại rất nhiều quốc gia, phổ biến nhất là tại các thành phố của châu Âu, và ở một số quốc gia châu Á như Hong Kong và Singapore...
Xe bus hai tầng cũng có một số nhược điểm như khả năng thăng bằng kém hơn do chiều cao quá khổ, tốc độ di chuyển chậm hơn, cũng như gây khó khăn cho người khuyết tật khi đi lên tầng hai. Song với sức chứa lớn giúp giảm ùn tắc, xe bus hai tầng chính là một sự lựa chọn hoàn hảo cho những tour du lịch vòng quanh thành phố. Việc phát triển xe bus 2 tầng vừa giảm mật độ phương tiện giao thông, vừa có thể phục vụ du khách được tốt hơn.
Hình: Lịch sử kiểm tra ổn định ngang các xe bus 2 tầng
Trong các tình huống giao thông quan trọng được phân tích, đặc biệt chú ý đến quy luật của xe bus hai tầng trong việc điều khiển, chuyển động tuyến tính. Do vị trí cao của dòng xe bus như vậy, thậm chí giá trị của tốc độ tương đối thấp xe cũng dẫn đến nguy cơ đáng kể của xe buýt mất ổn định dưới tác động của lực bên. Nội dung được trình bày dưới đây sẽ mô tả cách tiếp cận để phân tích chuyển động xe bus theo đường cong (vào cua) và mô phỏng máy tính (sử dụng phần mềm Crash 9.0) của quá trình tránh một chướng ngại vật tức thì. Ở giai đoạn đầu, các mối nguy hiểm gặp phải khi di chuyển dọc đường cong (vào cua) với bán kính không đổi đã được phân tích; sự chuyển động dọc theo một cung vào cua với bán kính tự động thay đổi đã được xét đến ở giai đoạn thứ hai. Phân tích rủi ro của xe bus tránh được trở ngại là một mô hình động lực chuyển động xe bus. Các tính toán được thực hiện với việc sử dụng một mô hình xe bus hai tầng và một mô hình trình điều khiển xe bus, thích nghi với tình huống giao thông được phân tích.
Xe bus hai tầng tạo thành một nhóm phương tiện cơ giới riêng biệt; chúng ta đang có nhu cầu ngày càng tăng do khả năng vận chuyển hành khách cao của chúng. Số lượng tầng đôi được sử dụng trong giao thông liên thành phố đang gia tăng nhanh chóng. Do đó, nghiên cứu trở nên cần thiết để nhận biết các đặc điểm đặc trưng của quy luật của những chiếc xe đó trong các điều kiện giao thông quan trọng. Tuy nhiên, khả năng thử nghiệm xe hai tầng trong điều kiện rủi ro cao bị giới hạn bởi thiệt bị sẵn có thấp và chi phí thử nghiệm cao. Do vậy, rất khó để tìm ra những dữ liệu đáng tin cậy để điều chỉnh các tình huống trước khi xảy ra tai nạn của những chiếc xe đó và để khám phá quá trình di chuyển xe bus hai tầng.
Trong số các yếu tố gây ra các tình huống nguy kịch trong hoạt động của xe cơ giới, những điều đáng nói đến đầu tiên là những người đi bộ băng ngang đường, hoặc bao gồm cả việc tránh một chướng ngại vật đột ngột xuất hiện.
Các tình huống quan trọng trong chuyển động vào cua thường được phân tích theo quan điểm của việc cải thiện các mô hình mô phỏng hệ thống hỗ trợ lái xe cho xe chở khách, xe thể thao đa dụng (SUV) và xe vận tải nhẹ (LTV); với một chiếc xe có quỹ đạo xác định trước. Các quá trình di chuyển các xe ô tô và xe đặc biệt cũng được kiểm tra bằng cách phân tích quy luật của các mô hình vật lý di động được điều khiển từ xa được thu nhỏ lại từ những chiếc xe đó. Các công trình liên quan đến các phân tích về hiểm hoạ tai nạn và cải tiến hệ thống bảo vệ hành khách của xe bus có thể được xem xét như một nhóm riêng biệt. Mặt khác, thiếu các công trình nghiên cứu các quá trình tạo ra các mối nguy trong chuyển động cong của xe bus hai tầng và có các giải pháp kỹ thuật cũng như các quy phạm kiểm tra hợp lý điều kiện hoạt động của các phương tiện này, để huấn luyện các lái xe bus về việc giảm thiểu nguy cơ mất an toàn. Từ quan điểm này, một yếu tố quan trọng cũng là vị trí rất thấp của ghế lái xe ở tầng hai (dưới sàn tầng dưới), do đó người lái xe không thể phát hiện sớm các mối nguy hiểm. Số liệu thống kê về tai nạn xác nhận rằng các vụ tai nạn nghiêm trọng nhất (tức là các sự kiện có số thương vong cao nhất) là những vụ tai nạn xe bus xảy ra. Một đặc điểm nổi bật của những vụ tai nạn này là hầu hết chúng đều xảy ra mà không va chạm với các phương tiện khác hoặc các chướng ngại trên đường. Đối với tai nạn do xe bus, tỷ lệ số người chết đến số vụ tai nạn là 1,5 so với số ca tử vong do tai nạn xe bus; đối với số người bị thương nặng, tỷ lệ này là 1,8.
Để có thể tìm hiểu sâu hơn về khả năng ổn định hướng và ổn định lật của dòng xe này, tác giả xin giới thiệu các nội dung được trích dẫn trong tạp chí Maintenance and Reliability http://www.ein.org.pl/ của Leon Prochowski và Karol Zielonka về tính toán mô phỏng độ ổn định của dòng xe bus 2 tầng tại Ba Lan. Kết quả đã đưa ra những kết luận ban đầu về tốc độ, khả năng ổn định hướng và ổn định lật của dòng xe này. Bên cạnh đó, tác giả cũng xin giành phần liên hệ với xe bus 2 tầng tại Việt Nam để mọi người tham gia cùng bàn luận.
4. Xem thêm các thử nghiệm ổn định ngang xe bus 2 tầng và bus sàn cao:
- https://www.youtube.com/watch?v=DA-yNwbed-0
- https://www.youtube.com/watch?v=nQMuY8jNHdw
- http://www.youtube.com/watch?v=bS7YZgHCUOc
BVT (tổng hợp và dịch)