Theo cấp kỹ thuật, cấp tàu SB nằm trong giới hạn cấp tàu hạn chế 3, nhưng không đòi hỏi các yêu cầu kỹ thuật cao như tàu hạn chế 3, chỉ quy định chạy cách bờ tối đa 12 hải lý, với các yêu cầu kỹ thuật thấp hơn rất nhiều. Tuy nhiên, trên thực tế, hầu hết tàu SB đều vượt khỏi phạm vi 12 hải lý như tàu biển, do đặc thù bờ biển hình vòng cung. Nếu chạy đúng phạm vi phải bám lượn theo bờ biển, còn chạy ngoài phạm vi sẽ theo hành trình thẳng, tiết kiệm nhiên liệu, rút ngắn quãng đường, thời gian. Một số DN cho rằng, những giai đoạn biển êm, việc bắt buộc tàu đi trong phạm vi 12 hải lý là khiên cưỡng, gây lãng phí không cần thiết.

Phó Chủ tịch Hội vận tải biển Diêm Ðiền Vũ Ðức Then cho biết, thời gian qua có xảy ra tình trạng là không ít tàu SB đăng ký một đằng, hoạt động một nẻo, đăng ký tuyến Quảng Ninh - Quảng Bình nhưng chạy cả tới TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ. Loại tàu SB do đòi hỏi tính chất và tiêu chuẩn kỹ thuật thấp nên chỉ đáp ứng được những hoạt động trong thời gian ngắn, nhưng chạy hành trình dài cả tháng, gia tăng nguy cơ mất an toàn hàng hải. Từ các điều kiện được ưu đãi, tàu SB giảm mạnh cước vận tải, khiến nhiều DN vận tải biển không cạnh tranh nổi, đành chuyển sang tàu SB để tồn tại. Năm 2014, cước vận tải hàng hóa bắc - nam gần 500 nghìn đồng/tấn, hiện nay giảm còn 250 nghìn đồng/tấn, doanh thu mỗi tấn phương tiện/ngày của tàu biển chỉ khoảng 7.500 đồng, nhưng vận hành, chi phí lên tới 13 nghìn đồng. Nếu hoạt động, chủ tàu bị lỗ mỗi tấn phương tiện gần 5.500 đồng/ngày, tàu trọng tải càng lớn, lỗ càng cao, chưa kể khấu hao cơ bản gần 2.000 đồng/ngày, lãi tiền vay 2.400 đồng/ngày,… Ngược lại, tàu SB chi phí đầu tư thấp hơn, chở được nhiều hàng hơn, số lượng biên chế thuyền viên ít hơn, khi vào cảng không mất chi phí hoa tiêu như tàu biển. Chi phí đóng mới tàu SB chỉ từ 5 đến 6 triệu đồng/tấn phương tiện, trong khi chi phí của tàu biển là 10 triệu đồng; trang bị an toàn trên tàu SB cũng chỉ bằng một phần mười so tàu biển.

Theo Phó Cục trưởng Hàng hải Việt Nam Bùi Thiên Thu, quy hoạch phát triển đội tàu thủy nội địa giai đoạn 2015-2020, định hướng đến năm 2030 nêu rõ, chỉ ưu tiên phát triển tàu SB trọng tải đến 5.000 tấn, nhưng thực tế có nhiều tàu đóng mới đạt hơn 20 nghìn tấn. Hiện nay, chưa có cảng thủy nội địa nào đáp ứng được cỡ tàu này, cho nên tàu SB cỡ lớn chỉ ra vào cảng biển để làm hàng, trực tiếp cạnh tranh với đội tàu biển nội địa. Ðiều này ảnh hưởng đến quy hoạch phát triển đội tàu vận tải biển nội địa, cũng như ngành công nghiệp đóng tàu, đào tạo thuyền viên. Việc DN đóng tàu SB cỡ lớn tham gia tuyến vận tải ven biển để hưởng lợi thế so với tàu biển phần nào phản ánh sự "lợi dụng chính sách". Vì thế, để giải quyết tình trạng nêu trên, cơ quan chức năng nhà nước cần quy hoạch lại và quản lý theo quy hoạch tàu SB nhằm hạn chế sự chồng chéo, cạnh tranh thiếu lành mạnh giữa tàu SB và tàu biển. Việc phát triển tàu SB thời gian qua đã vượt quá quy hoạch, tàu trọng tải hơn 20 nghìn tấn không phù hợp loại hình pha sông - biển. Qua kiểm tra, phương tiện SB thường gặp các lỗi như thuyền viên không được thực tập, huấn luyện về các tình huống khẩn cấp trên tàu; áo phao, tín hiệu thiếu hoặc hết hạn, không đủ năng lực khai thác thiết bị thông tin liên lạc; thiếu kiến thức về kinh nghiệm hàng hải như cảnh giới, tránh đâm va, kiến thức tính toán ổn định tàu hoạt động trên biển,…

Ðể bảo đảm an toàn trong hoạt động của loại hình vận tải này, Cục Hàng hải Việt Nam kiến nghị Bộ GTVT xem xét không tiếp tục cho đăng kiểm, đăng ký đối với phương tiện SB trọng tải từ 5.000 tấn trở lên, nếu không đáp ứng đầy đủ các quy định về an toàn, phòng ngừa ô nhiễm môi trường tương đương với tàu biển cấp hạn chế 3 trở lên. Ðại diện các DN vận tải biển đề nghị cơ quan chức năng cần theo dõi sát sao sự phát triển của tàu SB để kiểm soát tốt, vừa bảo đảm tính kinh tế của loại hình vận tải, vừa chủ động ngăn ngừa nguy cơ mất an toàn trên sông, trên biển. Các DN có tàu SB phải siết chặt hoạt động theo chặng, theo tuyến đã đăng ký để bảo đảm sự tồn tại và phát triển song song của các loại hình vận tải biển.

Tổng Thư ký Hiệp hội chủ tàu Việt Nam Lê Quốc Trung cho rằng, Nhà nước cần quy hoạch sát sao, chặt chẽ nhằm tránh lộn xộn trong phân vùng của tàu biển và tàu SB, quy định rõ tiêu chí phạm vi hoạt động. Ðồng thời, nghiên cứu, thiết lập lại mạng lưới tàu về tuyến khai thác, số lượng, đúng với mục tiêu đề ra khi hình thành tuyến SB này.

Đức Lộc theo (nguồn nhandan.com.vn)